نوشته هایعلی صمدپور
کنسرت نوا: شلختگی اطلاعات در اینسرت یک کاست
بروشوری که در اینجا ملاحظه میکنید تمام آن چیزی است که از کنسرت نوا و اجرای زندهی آن توسط گروه حفظ و اشاعهی موسیقی ایرانی و خوانندگی پریسا، در جشنوارهی شیراز سال ۱۳۵۶، از سوی شرکت CBS و با همکاری مرکز حفظ و اشاعهی موسیقی ایرانی منتشر شده است. آیا شنوندگان پر احساس موسیقی ایرانی تنها به اطلاعات روی جلد توجه میکنند؟
رهبر ارکستر دقیقاً چه کار میکند؟
ارکستر و نسبتش با رهبر بسیار شبیه نسبت مردم یک جامعه با رهبر سیاسی آن جامعه است. کار رهبر تمرین دادن ارکستر برای رسیدن به اجرایی درست و قابل قبول از یک قطعه است؛ رهبران حرفهای احتمال دارد به تقسیری منحصر به فرد حتا از یک قطعهی بسیار شنیده شده و آشنا برای گوشهای حرفهای برسند. برای درک این روند کافیست دو اجرا از یک قطعه ( مثلا کنسرتوی پیانو شماره ۵ بتهوون به رهبری فون کارایان و لئونارد برنستاین) گوش فرادهید.
پارتیسیونهایی برای تمام تاریخ
در تاریخ چاپ و انتشار آثار موسیقی ایرانی در سدهی حاضر چند نفر نقشی اساسی ایفا کردهاند: علینقی وزیری، ابوالحسن صبا، حسین دهلوی، لطفالله مفخمپایان و فرامرز پایور. در این نوشته نگاهی میاندازیم به ایدهی بسیار درخشان چاپ نتنویسی تک قطعههایی که از دههی ۳۰ تا اواخر دههی پنجاه جریان داشت.
پارتیتور چیست؟
پارتیتور یا در انگلیسی Score نتنوشتهای است که در پروسهای طولانی و تدریجی شکل میگیرد و نهایتا منجر به ثبت موسیقی برای چند ساز که همزمان مینوازند، میشود. چرا طولانی و تدریجی؟ چون آهنگساز هنگام نوشتن یک قطعهی موسیقی برای چند ساز لازم است که صفحهای را فراهم کند یا داشته باشد که به تعداد سازهای مورد نظرش در آن خط موسیقی (حامل) رسم شده باشد و همهی این خطها از سمت چپ به هم متصل باشند.
نگاهی گذرا به چگونگی رواج متر لَنگ یا مختلط در موسیقی ایرانی
در اولین نتنوشتههای موسیقی ایرانی موجود در «خانهی پایور» که متعلق دههی دوم قرن پیش میشوند، دستنوشتهای دیده میشود که ابوالحسن صبا با همکاری شاگردش لطفالله مفخم پایان گوشهی نصیرخانی را در ماهور با متر لنگ ثبت کرده است.
در این جستار به علتهای گرایش موسیقیدانهای ایرانی به مترهای لنگ در موسیقی ایرانی و زمینههای پدیدار شدن آنها میپردازم.